Viện KSND tỉnh Quảng Ngãi ban hành thông báo rút kinh nghiệm đối với vụ án Hôn nhân và gia đình bị cấp phúc thẩm hủy và đình chỉ một phần do cấp sơ thẩm thụ lý yêu cầu độc chưa đủ điều kiện khởi kiện

Nguyên đơn chị Võ Thị Hương L yêu cầu Tòa án giải quyết được ly hôn với bị đơn là ông Nguyễn Văn T. Sau khi nguyên đơn khởi kiện, Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập: Yêu cầu Công ty Thiên Bình phải có nghĩa vụ trả cho Ngân hàng số tiền nợ trên và tiền lãi phát sinh từ ngày 03/02/2021 cho đến khi trả xong nợ theo Hợp đồng tín dụng ngày 09/3/2018. Trường hợp Công ty Thiên Bình không thực hiện nghĩa vụ trả nợ thì yêu cầu Tòa án phát mại tài sản bảo đảm là nhà, đất thuộc thửa đất số 27 và 01 xe ô tô con nhãn hiệu HYUNDAI, biển số 76A-07098. Trường hợp sau khi xử lý tài sản thế chấp mà không đủ thu hồi nợ, yêu cầu Công ty Thiên Bình phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho Ngân hàng đến khi tất toán toàn bộ khoản vay.
Bản án dân sự sơ thẩm 04/2021/HNGĐ-ST ngày 02/02/2021 của TAND huyện NH đã tuyên xử:
Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn và Ngân hàng.
Về quan hệ hôn nhân: Ghi nhận sự thuận tình ly hôn giữa nguyên đơn và bị đơn
Về nghĩa vụ trả nợ: Buộc Công ty Thiên Bình có nghĩa vụ trả nợ cho Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á tổng số tiền tính đến ngày 02/02/2021 là 163.835.616 đồng, trong đó nợ gốc 162.500.000đồng, nợ lãi 1.335.616 đồng và tiền lãi phát sinh từ ngày 03/02/2021 đối với số tiền nợ gốc chưa thanh toán theo mức lãi suất mà hai bên thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng số REF 1806600169/HĐTD-TDH ngày 09/3/2018 cho đến khi thanh toán xong nợ gốc.
         
Trường hợp Công ty Thiên Bình không thực hiện việc trả nợ hoặc trả nợ không đầy đủ thì Ngân hàng có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý tài sản thế chấp là: Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất tại thửa đất số 27, tờ bản đồ số 25, tọa lạc tại thị trấn Ch, huyện NH, tỉnh Quảng Ngãi và 01 xe ô tô nhãn hiệu HYUNDAI biển kiểm soát 76A-07098... để thu hồi khoản nợ vay cho Ngân hàng.
         
Bản án phúc thẩm số 08/2021/HNGĐ-PT ngày 07/9/2021 của TAND tỉnh Quảng Ngãi tuyên xử:
Hủy một phần bản án dân sự sơ thẩm số 04/2021/HNGĐ-ST ngày 02/02/2021 của Tòa án nhân dân huyện NH về phần tranh chấp hợp đồng tín dụng theo yêu cầu khởi kiện độc lập của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đông Nam Á và đình chỉ giải quyết vụ án về phần này. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đông Nam Á có quyền khởi kiện lại vụ án khi có đủ điều kiện khởi kiện theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 192 BLTTDS 2015.
- Các phần còn lại của bản án dân sự sơ thẩm số 04/2021/HNGĐ-ST ngày 02/02/2021 của Tòa án nhân dân huyện Nghĩa Hành giữ nguyên.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Tòa án cấp sơ thẩm xác định quan hệ pháp luật tranh chấp là “Ly hôn, tranh chấp về nuôi con, chia tài sản chung và nghĩa vụ tài sản khi ly hôn” là chưa đúng. Vì trong vụ án này, ngoài việc nguyên đơn khởi kiện xin ly hôn với bị đơn, còn có Ngân hàng khởi kiện độc lập yêu cầu Công ty Thiên Bình (do bị đơn là đại diện) phải trả nợ theo các hợp đồng tín dụng đã ký kết với Ngân hàng, Tòa án cấp sơ thẩm đã thụ lý yêu cầu độc lập của Ngân hàng, do đó Tòa án cấp sơ thẩm cần phải xác định lại quan hệ tranh chấp giữa Ngân hàng và nguyên đơn, bị đơn là “Tranh chấp Hợp đồng tín dụng”.  Do cấp sơ thẩm xác định quan hệ tranh chấp chưa đầy đủ nên cấp phúc thẩm phải xác định lại quan hệ tranh chấp trong vụ án này là: “Ly  hôn, tranh chấp về nuôi con, chia tài sản chung và tranh chấp hợp đồng tín dụng” mới đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
Thụ lý yêu cầu độc lập của Ngân hàng khi chưa đủ điều kiện khởi kiện: Ngân hàng khởi kiện yêu cầu Công ty Thiên Bình phải trả tiền gốc, tiền lãi một lần cho Ngân hàng đối với Hợp đồng tín dụng theo hạn mức số REF 1806600169/HĐTD-TDH ngày 09/3/2018 vì cho rằng: Tại điểm m khoản 8.1 Điều 8 của Hợp đồng tín dụng theo hạn mức số REF 1806600169/HĐTD-TDH ngày 09/3/2018 và Hợp đồng tín dụng số REF 1921200337/HĐTDTHM ngày 01/8/2019 đã ký kết giữa Công ty Thiên Bình với Ngân hàng đã thỏa thuận nội dung SEABANK có quyền không tiếp tục giải ngân, chấm dứt việc cho vay và thu hồi nợ trước hạn tất cả các khoản nợ vay chưa thanh toán của Bên được cấp tín dụng nếu xảy ra ít nhất một trong các trường hợp sau: .. Bên được cấp tín dụng và/hoặc Bên bảo đảm (nếu có) ly hôn và/hoặc phân chia tài sản bảo đảm (bao gồm cả phân chia tài sản trong hoặc sau thời kỳ hôn nhân);...”
         
Tuy nhiên,  tại điểm 8.2, 8.3, 8.4 Hợp đồng tín dụng theo hạn mức số REF 1806600169/HĐTD-TDH ngày 09/3/2018 quy định: Khi xảy ra một hoặc nhiều tình huống tại Điều này, thì Bên được cấp tín dụng phải thông báo ngay cho Seabank trong vòng 24 giờ. Seabank sẽ thông báo về việc không tiếp tục giải ngân, chấm dứt cho vay và thu hồi nợ trước hạn cho Bên được cấp tín dụng theo thông tin được cung cấp tại Hợp đồng này.         
         
Như vậy, Hợp đồng tín dụng giữa các bên có thỏa thuận khi xảy ra các trường hợp “Dừng thực hiện hợp đồng và thu hồi nợ trước hạn” quy định tại Điều 8 của hợp đồng thì Công ty Thiên Bình phải thông báo cho Seabank trong vòng 24 giờ và Seabank cũng phải thông báo cho Công ty Thiên Bình về việc không tiếp tục giải ngân, chấm dứt cho vay và thu hồi nợ trước hạn. Nếu quá thời hạn 10 ngày mà Công ty Thiên Bình không thanh toán đủ nợ vay như đã thông báo thì Seabank mới có quyền thực hiện các biện pháp thu hồi nợ trong đó có quyền khởi kiện ra Tòa án.
         
Việc Ngân hàng chưa thông báo cho Công ty Thiên Bình về việc dừng hợp đồng và thu hồi nợ trước hạn mà đã khởi kiện yêu cầu Công ty Thiên Bình phải trả nợ là vi phạm Hợp đồng tín dụng các bên đã ký kết, thuộc trường hợp chưa đủ điều kiện khởi kiện theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 BLTTDS 2015. Tòa án cấp sơ thẩm thụ lý giải quyết yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng là không đảm bảo. Do đó, căn cứ Điều 311, điểm g khoản 1 Điều 217 BLTTDS 2015, Hội đồng xét xử phúc thẩm tuyên hủy một phần bản án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án đối với yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng, Ngân hàng có quyền khởi kiện lại khi đủ điều kiện khởi kiện.
Trong quá trình kiểm sát việc giải quyết vụ án ly hôn có liên quan đến yêu cầu độc lập của Ngân hàng về hợp đồng tín dụng, KSV cần phải nghiên cứu kỹ hợp đồng tín dụng, lưu ý về các điều khoản của hợp đồng làm căn cứ cho việc đủ điều kiện khởi kiện. 
Viện KSND tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành thông báo rút kinh nghiệm gửi đến VKS cấp huyện nghiên cứu rút kinh nghiệm nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự trong thời gian đến.